زینب کاظمی چمسورک؛ حمید جلالیان؛ احمد زنگانه
چکیده
سکونتگاههای روستایی به عنوان نظامهای مکانی ـ فضایی، همواره تحت تأثیر نیروها و عوامل درونی و بیرونی دچار تحولاتی در ساختارها و کارکردهای خود شدهاند. در این میان روستاهای در حال گذار به دلیل برخورداری از ویژگیهای خود که نه روستا و نه شهر قلمداد میشوند، پویاتر بوده و تحولات بیشتری نسبت به سایر سکونتگاههای روستایی ...
بیشتر
سکونتگاههای روستایی به عنوان نظامهای مکانی ـ فضایی، همواره تحت تأثیر نیروها و عوامل درونی و بیرونی دچار تحولاتی در ساختارها و کارکردهای خود شدهاند. در این میان روستاهای در حال گذار به دلیل برخورداری از ویژگیهای خود که نه روستا و نه شهر قلمداد میشوند، پویاتر بوده و تحولات بیشتری نسبت به سایر سکونتگاههای روستایی را تجربه میکنند. بنابراین، پژوهش حاضر در پی شناسایی عوامل موثر بر تحولات سکونتگاههای روستایی در حال گذار شهرستان ایوان (در استان ایلام، ایران) صورت گرفته است. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی همچنین جمع‌آوری اطلاعات به دو روش اسنادی و میدانی بوده است. در روش اسنادی، اطلاعات و دادههای آماری سکونتگاههای منطقه مورد مطالعه، پیشینه موضوع و مبانی نظری مرتبط گردآوری و مطالعه شد. در روش میدانی، داده ها و اطلاعات دست اول با بکارگیری پرسشنامههای دهیار، شورا (تعداد 11 پرسشنامه) و ساکنین نقاط روستایی (تعداد 184 پرسشنامه) در حال گذار به دست آمده است. حجم جامعه آماری پژوهش 55 روستای دارای سکنه با مجموع 16281 نفر جمعیت و 3848 خانوار در شهرستان ایوان است. 11 روستای دارای سکنه با استفاده از چهار شاخص جمعیت، مرکزیت، فاصله تا مرکز شهرستان و تعداد نهادهای دولتی و غیردولتی با استفاده از فن‌های AHP (جهت وزن دهی به شاخص‌های مذکور از طریق کارشناسان این حوزه) و TOPSIS (جهت وزن دهی به روستاهای نمونه بر مبنای شاخص‌های فوق‌الذکر) به‌عنوان روستاهای در حال گذار و نمونه انتخاب شده است. تحلیل دادهها با بکارگیری آزمون T تک نمونهای صورت گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مؤلفه کالبدی با میانگین واقعی 99/2 در رتبه نخست، مؤلفه اقتصادی با میانگین واقعی 88/2 در رتبه دوم و مؤلفه فضایی با مقدار میانگین واقعی 74/2 در رتبه سوم قرار گرفته است؛ بدین معنی که به ترتیب ابعاد کالبدی، اقتصادی و فضایی به عنوان عوامل بیرونی و درونی بیشترین تأثیرات را در تحولات روستاهای در حال گذار شهرستان ایوان داشتهاند.
